Koncepcja taktyki i treningu według Kily’ego (FIFA Manager 09)

Główna jej idea opierała się na grze skrzydłowych, którzy wspólnie z napastnikiem wspieranym przez ofensywnego pomocnika tworzyli ofensywny kwartet. Linia obrony wspomagana była przez dwóch defensywnych pomocników, dzięki czemu moja drużyna traciła niewiele bramek w sezonie.
W taki też sposób zamierzałem ustawić swoich piłkarzy i tym razem, w najnowszej odsłonie gry. Doszedłem do wniosku, że takie ustawienie będzie optymalne tym bardziej, że fenomenalnie sprawdziło się w poprzednim wydaniu gry. Niestety jak się okazało bardzo szybko, bo już podczas spotkań towarzyskich, drużyna ustawiona w ten sposób nie grała najlepiej. Przede wszystkim brakowało współpracy pomiędzy defensywnymi pomocnikami a ofensywnym kwartetem. Wytworzyła się zbyt duża dziura w środku pola, której nie byłem w stanie załatać żadnymi ustawieniami taktycznymi. Zabrakło jednej opcji taktycznej – systemu 5×5 – i całe ustawienie okazało się niewypałem. W systemie tym mogliśmy sobie ustawić pozycję każdego zawodnika w każdej sytuacji na boisku, dzięki czemu każde ustawienie taktyczne mogliśmy dopracować tak, aby wszystkie formacje ze sobą współpracowały na boisku. Na początku pomyślałem, że brak zgrania wynika z niskiego poziomu wyszkolenia taktycznego (to był dopiero okres przygotowawczy, pierwsze obozy, pierwsze mecze towarzyskie). Ponieważ sytuacja nie ulegała zmianie wraz z kolejnymi sparingami, postanowiłem skorygować ustawienie bazowe. To co zrobiłem można nazwać zmianami kosmetycznymi, ale to posunięcie całkowicie odmieniło obraz gry mojej drużyny. Najzwyczajniej w świecie przesunąłem obu defensywnych pomocników do przodu na pozycje środkowych pomocników. Niby nic takiego ale efekty były widoczne gołym okiem i to od razu. Wykrystalizowało mi się w ten sposób takie ustawienie taktyczne:

Obaj środkowi pomocnicy mają nieco inne obowiązki, ale po kolei. Wiadomo że każde ustawienie taktyczne musimy poprzeć odpowiednimi poleceniami indywidualnymi. Obie rzeczy muszą być ze sobą spójne tak abyśmy na boisku oglądali taką grę naszych piłkarzy jaką chcemy oglądać. W najnowszej odsłonie gry brakuje mi oczywiście systemu 5×5, szczerze mówiąc mam nadzieję, że zostanie on przywrócony w kolejnej wersji gry. Dla mnie osobiście ważne jest aby określić jak każdy zawodnik ma się ustawiać na boisku w zależności od tego czy drużyna atakuje, czy się broni, w sytuacji rozgrywania stałych fragmentów itd. Niestety jeśli chodzi o tą opcję jak już wcześniej wspomniałem w tym roku musimy obejść się smakiem. Pozostają nam jedynie polecenia indywidualne jako uzupełnienie formacji taktycznej.
Zanim przejdę do opisania ustawienia poszczególnych zawodników skupmy się chwilę na ogólnych wytycznych. Tak jak w poprzedniej części, również i teraz stawiam na grę skrzydłami. Stąd też wysokie ustawienie obu skrzydłowych. Głównym rozgrywającym jest ofensywny pomocnik i to do jego obowiązków przede wszystkim należy kreowanie gry. Dlatego ważne jest aby na tej pozycji mieć zawodnika odznaczającego się wysokim poziomem kreatywności, a także potrafiącego doskonale obsłużyć podaniami jedynego napastnika oraz skrzydłowych. Ponieważ preferuję grę skrzydłami naturalnym jest, że zawsze zaznaczam odpowiedni kierunek gry (skrzydła). Jako że w ciągu sezonu dbam o trenowanie wszelkich zagrań taktycznych, nakazuję zespołowi używać pułapek ofsajdowych a także zaskakiwać rywala kontratakami. Do tego mając w zespole odpowiednich zawodników zezwalam im na oddawanie strzałów z dystansu. Staram się grać z wysokim poświęceniem, używając jednocześnie pressingu na całym boisku. Wyjątek stanowią mecze w europejskich pucharach z dużo silniejszymi rywalami, wtedy pressing ograniczam do własnej połowy. Jeśli chodzi o grę na czas to stosuję ją tylko mierząc się z silnym przeciwnikiem i tylko w sytuacji gdy jestem na prowadzeniu. Linię obrony ustawiam zazwyczaj głęboko lub nawet bardzo głęboko cofniętą, tak aby nie dać się zaskoczyć prostopadłym zagraniom rywala.
Przejdźmy teraz do poleceń indywidualnych. Zacznijmy od środkowych obrońców. Ustawiam ich defensywnie lub bardzo defensywnie, zakazując im jednocześnie jakichkolwiek akcji ofensywnych. W ich grze przeważają podania bezpieczne i krótkie. Jeden z centralnych obrońców może uczestniczyć w stałych fragmentach rozgrywanych pod bramką rywala.

Boczni obrońcy maja nastawienie trochę odważniejsze, zazwyczaj normalne lub defensywne, w zależności od rywala. W przeciwieństwie do środkowych obrońców, mają zezwolenie na nieliczne ofensywne akcje (wyjście na pozycję: rzadko). Wyjątek stanowią mecze wyjazdowe z naprawdę silnymi rywalami. Wtedy cała formacja obronna skupiona jest tylko i wyłącznie na zadaniach defensywnych. Podczas ofensywnych stałych fragmentów gry boczni obrońcy nakazane mają zabezpieczać tyły, podczas gdy jeden ze środkowych obrońców zapędza się pod pole karne rywala. Generalnie linia defensywna charakteryzuje się bezpiecznym stylem podań.

Środkowi pomocnicy jak już wcześniej wspomniałem mają nieco inne zadania taktyczne. Jeden z nich ustawiony jest defensywniej i w zależności od rywala ma zakazane wejścia ofensywne lub dozwolone ale rzadko.

Drugi ze środkowych pomocników ustawiony jest odważniej. Może brać udział w akcjach ofensywnych zespołu i zapędzać się pod bramkę rywala.

Pozostali zawodnicy tworzący atakujący kwartet ustawieni są najbardziej ofensywnie. Ważne aby umieli oni dobrze dryblować, szczególnie skrzydłowi.

Napastnik dodatkowo wyczulony jest na przyjmowanie prostopadłych podań. Jest również bardzo ofensywnie usposobiony, najlepiej jakby miał dobrze wytrenowany drybling. Ta umiejętność często przydaję się szczególnie w wyrównanych meczach, kiedy jedną akcją może przechylić szalę zwycięstwa na korzyść naszej ekipy.

Kończąc rozważania bezpośrednio związane z taktyką wspomnieć muszę jeszcze o możliwości określenia preferowanej pozycji. Jest to opcja bardzo przydatna, określając preferowaną pozycję danemu piłkarzowi zapewniamy szybsze przyuczenie się tego zawodnika do nowej roli (pozycji). I tak dla przykładu mój zawodnik Marek Zieńczuk gra jako lewoskrzydłowy. Jednak rozpoczynając grę piłkarz ten ma inne wyuczone pozycje (LP i LO). Ponieważ uparłem się żeby z niego zrobić skrzydłowego (jego atrybuty przekonały mnie do tego że jest dobrym materiałem na piłkarza grającego na takiej pozycji) postanowiłem wystawiać go na lewym skrzydle, jednocześnie ustawiając mu preferowaną pozycję właśnie jako LS. Efekt jest taki że w stosunkowo szybkim czasie osiągnął na tej pozycji poziom niemalże identyczny z poziomem jego pozycji głównej. Co więcej w pierwszym sezonie wykazał się niezwykłą skutecznością strzelając wiele bramek, w klasyfikacji królów strzelców ustępując jedynie mojemu napastnikowi

Kolejnym ważnym aspektem gry jest dobranie odpowiedniego planu treningowego w zależności od sytuacji. Żeby uprzednio ustawiona taktyka odpowiednio funkcjonowała, nasi zawodnicy muszą wytrenować ją właśnie na treningu. Plan treningowy musi być dobrany w zależności od tego jaka sytuacja nas zastanie w ciągu sezonu. Dobrym pomysłem jest podział na trzy grupy treningowe. W tym celu konieczne jest posiadanie 2 zatrudnionych asystentów. Dzięki temu podział może wyglądać następująco:

1. obrońcy
2. pomocnicy
3. napastnicy oraz skrzydłowi.

Oczywiście każda grupa trenuje określone umiejętności. I tak np. spośród opcji taktycznych obrońcy trenują kontrolę, pułapki ofsajdowe, stałe fragmenty itp. czyli umiejętności właściwe dla formacji defensywnej. Analogicznie postępujemy z pozostałymi grupami, czyli pomocnicy skupiają się głównie na krótkich i długich podaniach, ataku pozycyjnym, stałych fragmentach czy też dośrodkowaniach itp. Natomiast ostatnia trzecia grupa trenuje przede wszystkim pressing, kontrataki itp. W ten sam sposób postępujemy wybierając dla poszczególnych grup treningowych odpowiednie elementy w ramach umiejętności boiskowych, fizycznych oraz zdolności mentalnych.
W momencie kiedy rozpoczynamy sezon pierwszą sprawą jaką musimy się zająć jest odpowiednie przygotowanie naszych zawodników do sezonu pod względem kondycyjnym. Zaraz po wakacjach sprawność naszych kopaczy jest bardzo mizerna. Dlatego w pierwszej kolejności układając plan treningowy na najbliższe dni skupiamy się na sprawności. Dlatego też najwięcej czasu na treningu poświęcamy właśnie na ten element. Dodatkowym elementem przyspieszającym proces uzyskiwania odpowiedniej sprawności są sparingi. Ogrywanie zawodników w meczach towarzyski pomoże im szybciej powrócić do odpowiedniej kondycji. Przykładowy rozdział procentowy czasu na treningu dla takiej sytuacji może wyglądać następująco:

Jeśli nasi kopacze są już odpowiednio przygotowani kondycyjnie na zbliżający się sezon, możemy się skupić na wytrenowaniu taktyki. W tym celu więcej czasu poświęcamy właśnie na trenowanie zagrań taktycznych. Przykładowy rozdział procentowy czasu na poszczególne elementy treningu w tym momencie może wyglądać jak poniżej:

Ważnym elementem przygotowań przedsezonowych jest organizowanie obozów treningowych. Wspierają one zarówno treningi kondycyjne i taktyczne, ale również wspomagają rozwój umiejętności indywidualnych zawodników. Grając w polskiej lidze organizuję przed sezonem dwa tygodniowe obozy treningowe. Co więcej nasza liga charakteryzuje się długą przerwą zimową, dlatego też w przerwie między rundami organizuje kolejne dwa obozy, również tygodniowe.
W trakcie sezonu, kiedy nasi zawodnicy są w pełni sprawni kondycyjnie, a zagrania taktyczne wytrenowane są na przyzwoitym poziomie, możemy więcej czasu poświęcić na pozostałe elementy treningu tj. umiejętności boiskowe, fizyczne czy też zdolności mentalne. Ważne jest aby różnicować plan treningowy tak, aby nasi zawodnicy nie znudzili się nim.

Naturalne jest, że w trakcie sezonu spotyka nas sytuacja, w której nasi zawodnicy ulegają przemęczeniu, szczególnie w momencie kiedy rozgrywają w jednym tygodniu kilka spotkań. W takiej sytuacji przydatne jest stosowanie systemu rotacji. Jeżeli nie mamy do dyspozycji szerokiej kadry możemy poratować się odpowiednim planem treningowym. W takiej sytuacji możemy naszym kopaczom trochę pofolgować i zmniejszyć obciążenia treningowe np. w ten sposób:

W powiązaniu z lekkim treningiem stosujemy zmniejszenie zakresu szkolenia indywidualnego, szczególnie w przypadku zawodników, którzy są najbardziej przemęczeni.

Dzięki takiemu rozwiązaniu nasi piłkarze na pewno szybciej odzyskają energię.

Podsumowując powyższe rozważania możemy dojść do konkluzji, iż sama taktyka nie zapewni nam pożądanych rezultatów. Odpowiedniemu ustawieniu taktycznemu należy przyporządkować odpowiednie polecenia indywidualne, które mają za zadanie uzupełnić ogólny zarys taktyczny naszej drużyny. Ważne jest również wykorzystanie odpowiednich zawodników na odpowiednich pozycjach. Dlatego też np. na pozycji ofensywnego pomocnika będę stawiał na piłkarza kreatywnego, dysponującego dobrym podaniem, ale również potrafiącego uderzyć z dystansu i wykończyć akcję. Na skrzydłach będę obsadzał zawodników szybkich, potrafiących dryblować i dobrze dośrodkować. Mając w składzie jednego napastnika będę zwracał na takie walory jak drybling, szybkość, przyspieszenie czy też co jest oczywiste wykończenie. Uzupełnieniem opcji taktycznych jest odpowiedni trening, który ma za zadanie wypracowanie wszelkich zagrań taktycznych, tak aby nasi zawodnicy wypełniali na boisku wszelkie nałożone przez nas założenia.